Η ιστορική αλήθεια ως εργαλείο για την ειρήνη και την συμφιλίωση

Καμία πολιτική ομάδα που ισχυρίζεται ότι επιθυμεί την ειρήνη και την επανένωση της πατρίδας, δεν μπορεί να ελπίζει σε μια μακρόχρονη ειρηνική συμβίωση, που θα αποτρέπει τον κίνδυνο μελλοντικών συγκρούσεων, αν προσπαθήσει να αποφύγει την θεραπευτική δύναμη της ιστορικής αλήθειας. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να γίνουμε ένας ενωμένος λαός με την συντήρηση πολλών συγκρουόμενων αφηγημάτων. Τουρκανταρσία ή εθνοκάθαρση; Πόλεμος ή Ειρηνευτική Επιχείρηση; Φταίμε εμείς ή εσείς; Μα αφού εμείς είμαστε εσείς κι εσείς εμείς. Εσείς οι εμείς, έχουμε νεκρούς εκτελεσμένους και τοποθετημένους σε μαζικούς τάφους; Εμείς οι εσείς, έχουμε βιασμένους ανθρώπους και ξεριζωμένους πρόσφυγες;

Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μετανιώσαμε, όταν εγκληματίες πολέμου δίνουν δημόσιες συνεντεύξεις για δολοφονίες που διέπραξαν χωρίς καμιά συνέπεια. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι κάναμε την αυτοκριτική μας, όταν έχουμε λεωφόρους με τα ονόματα αυτών που κατέστρεψαν την ενότητα μας. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι κατανοήσαμε την ιστορία μας, όταν τιμούμε σαν ήρωες, με προτομές και εθνικά μνημόσυνα, αυτούς που κατέστρεψαν την πατρίδα μας. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι κατανοήσαμε τις αιτίες, όταν άνθρωποι που διέταξαν πολιτικές δολοφονίες έγιναν Πρόεδροι και ηγέτες, ενίοτε με την ψήφο της αριστεράς.

Το τέρας της προπαγάνδας στην Κύπρο υπήρξε ισχυρό εργαλείο διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Οι πολιτικές ηγεσίες, τα μέσα ενημέρωσης, το εκπαιδευτικό σύστημα, και οι «ιεροί άμβωνες», μεθοδικά διαστρέβλωσαν ιστορικές αλήθειες, ενίσχυσαν τον φανατισμό και απανθρώπισαν (dehumanized) τον “άλλο”. Εξήντα χρόνια μετά τις διακοινοτικές συγκρούσεις και 50 χρόνια μετά το πραξικόπημα και την εισβολή που μοίρασε το νησί και το λαό μας, οι μηχανές της προπαγάνδας είναι ακόμη λαδωμένες και παράγουν το ίδιο σκοτεινό έργο. Το τραγικό είναι πως πολλές φορές και η ίδια η αριστερά, που κι αυτή υπέφερε στα χέρια του εθνικισμού, χρησιμοποιεί παρόμοιες φρασεολογίες που ο εθνικισμός κατάφερε να επιβάλει ως κανονική αντίληψη των πραγμάτων και δεν τολμά να κονταροχτυπηθεί με το τέρας και να αμφισβητήσει τα αφηγήματα του. Έτσι γεμίσαμε τα γήπεδα με σημαίες του Γρίβα και ενωτικά συνθήματα στους τοίχους και οι προδότες αντί τιμωρίας στεφανώθηκαν με κλάδους ελαίας σαν αρχαίοι ολυμπιονίκες.

Πριν δύο δεκαετίες άνοιξαν τα οδοφράγματα και 29 χρόνια μετά, επιτέλους μπορέσαμε να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλο ξανά στα μάτια και να πούμε, “Καλημέρα, σύντροφοι” Günaydın yoldaşlar! (Γκιουνάιντιν γιολντασλάρ). Μας δόθηκε η ευκαιρία να ψηφίσουμε την επανένωση του νησιού μας και τσιμεντώσαμε το ΝΑΙ με περισσότερα οδοφράγματα. Ακολούθησε το άνοιγμα των ομαδικών τάφων. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι άρχισαν να ανασύρονται από την καρδιά της γης. Άντρες γυναίκες, παιδιά, βρέφη, κρυμμένοι κάτω από οδοστρώματα, ρίζες δέντρων και πηγάδια. Η ιστορία μας έδωσε ξανά την ευκαιρία να διορθώσουμε το αύριο μας μέσα από τις εκταφές. Τα οστά είχαν και έχουν χαραγμένα στο DNA τους πικρές αλήθειες. Αλήθειες που θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο συμφιλίωσης. Μια μοναδική ευκαιρία να εκτεθεί η κάθε κοινότητα στα εγκλήματα της και στον πόνο που προκάλεσε. Δεν υπήρξε καταλληλότερη στιγμή να έρθουμε αντιμέτωποι με την ιστορία μας και να κτυπηθεί η λήθη στη ρίζα της. Και εν μέσω των πρώτων εκταφών ο τότε πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος σε συνέντευξη του στην Khaleej Times δήλωσε ότι από το 1963 μέχρι σήμερα (2006) δεν σκοτώθηκε ούτε ένας Τουρκοκύπριος». Τελικά δεν άλλαξεν ο άδρωπος, ούτε αδράξαμε την ευκαιρία να πούμε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη.

Είκοσι χρόνια μετά δεν έγινε καμιά σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης, που θα μας έδινε την ευκαιρία αποκατάστασης των θυμάτων αλλά και της ιστορίας. Δεν είναι καν στην ατζέντα ούτε της αριστεράς. Ναι, το ακούς που και που να αναφέρεται σε προεκλογικές καμπάνιες και συζητήσεις, αλλά ποτέ δεν το διεκδικήσαμε ως ένα σημαντικό εργαλείο στο δρόμο της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Δεν μπήκε ποτέ στο τραπέζι ως επιτακτική ανάγκη, ώστε τα παιδιά μας να μπορέσουν να βρουν ένα καθαρό δρόμο μπροστά τους. Όταν γίνεται τελετή ταφής Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων οι πολιτικοί είναι εκεί κουστουμέ, οι κάμερες γράφουν και οι δημοσιογράφοι υπερτονίζουν την τουρκική βαρβαρότητα. Όταν ξεθάβονται Τουρκοκύπριοι αγνοούμενοι οι μπουλντόζες εργάζονται με σιγαστήρες. Καμία αναφορά και κανένας βάρβαρος δεν υφίσταται. Μην το μάθει κανείς. Υποθέτω το ίδιο συμβαίνει και στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, να με διορθώσουν οι σύντροφοι αν έχω λάθος. Ξέρω ότι υπάρχουν εξαιρέσεις, εγώ μιλώ για τον κανόνα.

Οι ηγεσίες μας διαπραγματεύονται λύση του Κυπριακού, λένε. Πόσο ειλικρινείς είναι όταν από τη μία συνομιλούν κι από την άλλη συνεχίζουν να δηλητηριάζουν τα παιδιά μας στα σχολεία από την κούνια μέχρι την ενηλικίωση. Πόσο ειλικρινείς είναι όταν όσοι αποκαλύψαμε εγκλήματα προπηλακιστήκαμε, απειληθήκαμε, διωχθήκαμε και μας αποκάλεσαν προδότες, μειοδότες, δούρειους ίππους και τουρκόσπορους ή ελληνόσπορους από την άλλη; Τί είδους ειρήνη επιζητούν όταν οι μυστικές υπηρεσίες έβγαζαν σκοπιές στις εξώπορτες μας και παγίδευαν τα τηλέφωνα μας; Δεν θα ξεχάσω όταν με κάλεσαν από την επιτροπή των αγνοουμένων και μου επέβαλαν ότι θα έπρεπε να αποσύρω το ντοκιμαντέρ μου για τις μαζικές δολοφονίες για την Μάραθα το Σανδαλάρι και την Αλόα, γιατί μου είπαν είναι όλα ψέματα και προπαγάνδα των τούρκων… αλλιώς δεν θα με προστάτευαν από τις απειλές των εθνικιστών. Αυτή είναι η επίσημη κρατική επιτροπή που διαπραγματευόταν με την τουρκοκυπριακή επιτροπή για το άνοιγμα των ομαδικών τάφων. Τί διαπραγματεύονται όταν όσες οργανώσεις εργάστηκαν για το ΝΑΙ στο σχέδιο Ανάν ανακρίθηκαν από την βουλή σε μια επιτροπή στυλ Μακάρθι; Πως γίνεται να λένε ότι επιδιώκουν μια ειρηνική λύση και ταυτόχρονα να διώκουν τους εργάτες της ειρήνης.

Τώρα που η μέρα έχει σμικρυνθεί και το φως άρχισε να λιγοστεύει, είναι η κατάλληλη στιγμή να βγούμε έξω από τις σπηλιές μας και ν’ αποδείξουμε πως ο κόσμος έγινε στ’ ανάστημά μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αγώνας είναι και ταξικός. Η ελληνοτουρκική αριστερά στην Κύπρο πρέπει επιτέλους να ενωθεί σε μια γροθιά. Πρέπει να οργανωθούμε σε μια κοινή πορεία, με ενιαία δράση και να έχουμε ένα κοινό αφήγημα βασισμένο στην ιστορική αλήθεια. Πρέπει να καταφέρουμε να επικοινωνήσουμε στις μάζες τις αρχές, τα πιστεύω και τα όνειρα μας για μια άλλη Κύπρο, ενωμένη, δικοινοτική, με σεβασμό προς όλους τους πολίτες της χωρίς διακρίσεις. Πρέπει να δείξουμε στον κόσμο έμπρακτα, με δράσεις σε όλα τα επίπεδα -θεσμικά και λαϊκά- εντός και εκτός της πατρίδας, ότι η αριστερά της Κύπρου έχει συντρίψει το μεσότοιχο του διαχωρισμού και διεκδικεί την ένωση της Κύπρου με την Κύπρο.

Το μόνο μπορούμε να χάσουμε από ένα κοινό αγώνα, είναι τις αλυσίδες μας από τις μητέρες πατρίδες.