Ανδρέας Δ. Συμεού – 16/11/2024
Εδώ και αρκετό καιρό προσπαθώ επίμονα να προωθήσω την πρόταση μου για σύσταση Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για τις περιουσίες, μέσα στα πλαίσια των ΜΟΕ. Τη στιγμή που σύρονται οι γραμμές αυτές η πρόταση έχει υιοθετηθεί από τρία τουλάχιστον κόμματα και έχει τεθεί ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Εθνικού Συμβουλίου. Το έναυσμα για την διατύπωση της πρότασης έδωσε η διαπίστωση ότι το περιουσιακό είναι το μόνο από τα έξι κεφάλαια στα οποία διαχρονικά διαχωρίζονται οι συνομιλίες για το κυπριακό το οποίο δεν αφορά μόνο τις διευθετήσεις που θα εφαρμοστούν μετά τη λύση, αλλά είναι και ένα πρόβλημα που ταλανίζει καθημερινά τους ιδιοκτήτες, αλλά και τους χρήστες των περιουσιών αυτών τα τελευταία πενήντα χρόνια. Παραθέτω μερικά από τα προβλήματα που υπάρχουν:
α) Λόγω των γεγονότων του 1974, οι αρχές της Δημοκρατίας απώλεσαν την κατοχή των κτηματολογικών μητρώων των Επαρχιών Αμμοχώστου και Κερύνειας (περιλαμβανομένης και της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου). Επί πλέον λόγω του γεγονότων των 1963 απώλεσαν την κατοχή ορισμένων μητρώων της Επαρχίας Λευκωσίας (μητρώα ενοριών ή κοινοτήτων που είναι κατ΄ εξοχή τουρκοκυπριακές), άνκαι τα μητρώα αυτά έχουν φωτογραφηθεί με μικροφίλμς.
β) Για τις επαρχίες Κερύνειας και Αμμοχώστου έχουν δημιουργηθεί προσωρινά μητρώα τα οποία, όπως είναι φυσικό περιέχουν πολλές ανακρίβειες. Πολλές περιουσίες είναι είτε διαφιλονικούμενες, είτε αδήλωτες. Η μόνη οδός για να διαπιστώσει πέραν πάσης αμφιβολίας ένας ΕΚύπριος αν είναι όντως ιδιοκτήτης κάποιας κατεχόμενης περιουσίας στις δύο αυτές Επαρχίες, είναι να αποταθεί στην Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας της Τουρκίας, οπότε γίνεται ο απαιτούμενος έλεγχος στα αυθεντικά μητρώα.
γ) Στις περιπτώσεις διαφιλονικούμενων περιουσιών ο Φορέας Ίσης Κατανομής Βαρών απορρίπτει τις αιτήσεις για χορηγίες και βοηθήματα. Αντίστροφα, ιδιοκτήτες οι οποίοι έχουν πωλήσει την περιουσία τους μέσω της ΕΑΙ εξακολουθούν να δηλώνουν ιδιοκτήτες και να λαμβάνουν βοηθήματα από τον Φορέα.
δ) Πενήντα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή, μόνο ένα πολύ μικρό μέρος των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων Ιδιοκτητών έχουν λάβει κάποια θεραπεία για την περιουσία τους. Συγκεκριμένα η Επιτροπή της Τουρκίας έχει αποζημιώσει μέχρι στιγμής μόνο το 1.62% και έχει «αποκαταστήσει» (ότι και να σημαίνει αυτό) μόνο 0.03 % της έκτασης των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Από τις τουρκοκυπριακές περιουσίες στις ελεύθερες περιοχές, υπολογίζεται ότι έχουν πωληθεί ή αποζημιωθεί λόγω απαλλοτρίωσης μόνο το 4% περίπου της συνολικής έκτασης των, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό έχει αποκατασταθεί σε Τουρκοκύπριους που έχουν εγκατασταθεί στις ελεύθερες περιοχές.
ε) Οι ιδιοκτήτες των περιουσιών που επηρεάστηκαν δεν έχουν κανένα λόγο στον τρόπο που γίνεται η διαχείριση των περιουσιών τους. Στις ελεύθερες περιοχές είναι κοινό μυστικό ότι υπάρχει κακοδιαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Στα κατεχόμενα ασφαλώς η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, αφού η διαχείριση των ελληνοκυπριακών περιουσιών γίνεται με έκδηλα παράνομο τρόπο.
στ) Επιπρόσθετα με τον παράγοντα χρόνος, η αβεβαιότητα ως προς το ποιοι είναι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες, έχει εξασθενήσει το ενδιαφέρον και τους συναισθηματικούς δεσμούς των σημερινών ιδιοκτητών, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, για την περιουσία τους και κατ΄ επέκταση τον προβληματισμό τους σε ότι αφορά το μέλλον των περιουσιών αλλά και το ενδιαφέρον τους για επίλυση του κυπριακού.
ζ) Οι συναλλαγές και όλη η ανάπτυξη στην ελεύθερη περιοχή Αμμοχώστου γίνονται στην βάση των προσωρινών μητρώων, τα οποία δεν είναι αξιόπιστα. Υπάρχουν περιπτώσεις που περιουσίες (ακόμα και περιουσίες που αναπτύχθηκαν) αποδείχτηκε, με αποφάσεις δικαστηρίων, ότι ανήκουν σε άλλο ιδιοκτήτη με αποτέλεσμα να ακυρωθούν οι σχετικοί προσωρινοί τίτλοι.
η) Είναι δεδομένο ότι, με την λύση του κυπριακού, οι χρήστες των περιουσιών θα έχουν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, κάποια δικαιώματα στην περιουσία που κατέχουν. Τούτο καθιστά τις περιουσίες αυτές και στις δυο πλευρές του νησιού περιζήτητες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διαμάχες στην διεκδίκηση τους. Ταυτόχρονα, με άλυτο το κυπριακό οι χρήστες των περιουσιών αυτών βρίσκονται σε ένα καθεστώς αβεβαιότητας, κάτι που εμποδίζει αρνητικά οποιαδήποτε απόφαση τους σχετικά με την περιουσία που χρησιμοποιούν. Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα για τους Ελληνοκύπριους χρήστες, δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται η ανάπτυξη των τουρκοκυπριακών περιουσιών (εξαιρουμένης ήπιας βελτίωσης των).
Στην προτεινόμενη Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τις Περιουσίες θα συμμετέχουν ίσος αριθμός Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και πιθανόν ξένοι εμπειρογνώμονες. Οι όροι εντολής και οι εξουσίες της Επιτροπής θα διευρύνονται με την πάροδο του χρόνου, αφού εξετάζονται τα οφέλη που προκύπτουν και αφού εδραιώνεται η επιθυμία για διαφάνεια και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών και θα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω:
α) την παροχή τεχνικής υποστήριξης στην τουρκοκυπριακή πλευρά με σκοπό την μηχανογράφηση των πληροφοριών στα κτηματικά μητρώα τα οποία βρίσκονται στην κατοχή της στο πρότυπο της μηχανογράφησης που έγινε στις ελεύθερες περιοχές. Απώτερος στόχος η σταδιακή δημιουργία ενός αξιόπιστου ηλεκτρονικού συστήματος πληροφοριών γης για όλη την Κύπρο,
β) την σταδιακή εξακρίβωση των πραγματικών ιδιοκτητών των περιουσιών που επηρεάστηκαν, μετά από σύγκριση των μητρώων και άλλων πληροφοριών που βρίσκονται στην κατοχή της κάθε πλευράς, ξεκινώντας από περιοχές οι οποίες δεν παρουσιάζουν πολιτικές περιπλοκές π.χ. ελληνοκυπριακές περιουσίες στις ελεύθερες περιοχές Αμμοχώστου, τουρκοκυπριακές περιουσίες στο κατεχόμενο τμήμα της Επαρχίας Λευκωσίας, περιουσίες στην νεκρή ζώνη κλπ.
γ) την ανταλλαγή των πληροφοριών αυτών μεταξύ των δύο πλευρών,
δ) την καταγραφή και ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με την κατάσταση επί του εδάφους και την χρήση των περιουσιών,
ε) την υποβολή εισηγήσεων στις πολιτικές ηγεσίες για τρόπους προσφοράς θεραπείας στους ιδιοκτήτες (και κατ’ επέκταση στους χρήστες) πριν και ανεξάρτητα από τη λύση του κυπριακού,
στ) την υποβολή στοιχείων και προτάσεων προς τους διαπραγματευτές, σε περίπτωση επανάληψης των συνομιλιών, με βάση την πείρα και την τεχνογνωσία η οποία θα αποκτηθεί, για διευκόλυνση του έργου τους,
ζ) την πιθανή αναβάθμιση της Τεχνικής Επιτροπής σε Επιτροπή Περιουσιών η οποία, όπως έχει ήδη συμφωνηθεί από τις δύο πλευρές, θα αποφασίσει για την οριστική τύχη των περιουσιών που επηρεάστηκαν.
Αναμφίβολα, η οριστική επίλυση του περιουσιακού θα προκύψει μόνο με τη λύση του κυπριακού. Πιστεύω, ωστόσο, ακράδαντα, ότι η αποδοχή και υλοποίηση της πρότασης μου θα απαμβλύνει σε μεγάλο βαθμό τα σημερινά προβλήματα των ιδιοκτητών και των χρηστών, θα συμβάλει στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και συνθηκών διαφάνειας, θα δώσει μια ακριβή εικόνα του προβλήματος και θα βοηθήσει την οριστική επίλυση του σε περίπτωση επανάληψης των συνομιλιών.
