Συγκοινωνούντα δοχεία: Ρατσισμός/Εθνικισμός/Φασισμός και Πολιτικές Μετανάστευσης/Ασύλου

Μαζί με τις ανυπολόγιστα ολέθριες συνέπειες στην ανθρωπότητα –μεταξύ πολλών άλλων και η έξω από την πόρτα μας γενοκτονία στη Γάζα από το Ισραήλ, η εισβολή του στον Λίβανο και ο πολύ ορατός κίνδυνος γενικότερης σύρραξης στην περιοχή μας– η άνοδος της άκρας δεξιάς αναταράσσει το παγκόσμιο κοινωνικό-πολιτικό γίγνεσθαι και, μεταξύ άλλων, εδραιώνει και κανονικοποιεί τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και τον φασισμό. Και πώς καλύτερα θα μπορούσε να πετύχει το έργο της η επαίσχυντη αυτή ιδεολογία παρά με τον απανθρωπισμό, τη ρητορική μίσους και τη ρατσιστική βία εναντίον των «ξένων», των «μαύρων», των «απολίτιστων», των «παράνομων», των «αλλόθρησκων», των «τρομοκρατών», «του τρίτου Αττίλα», «των εισβολέων που απειλούν την ασφάλεια του κράτους και των πολιτών μας, την πολιτιστική μας ταυτότητα ως Έλληνες», «αυτών που εργαλειοποιούνται εθελοντικά από την Τουρκία για να πετύχει τις πολιτικές της στην Κύπρο», «που γεννούν σαν κουνέλια και θα μας καταντήσουν μειονότητα στην Ελληνική Κύπρο», «που μας παίρνουν τις δουλειές μας», «που παίρνουν το ψωμί από το στόμα των παιδιών μας», των «κλεφτών, απατεώνων και εγκληματιών», με άλλα λόγια των φτωχών, ευάλωτων και κατατρεγμένων μεταναστών και προσφύγων.

Η άνοδος του ρατσισμού, του εθνικισμού και του φασισμού στην ΕΕ και η στόχευση των μεταναστών και των προσφύγων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνεχιζόμενη οπισθοδρόμηση και υποχώρηση της ΕΕ από τις ιδρυτικές της αρχές και αξίες, με κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αποδόμηση του κράτους δικαίου και τον καταποντισμό της δημοκρατίας, έστω κι αν η αστική δημοκρατία πόρρω απέχει από τη συμμετοχική και ουσιαστική δημοκρατία προς την οποία εμείς ως Αριστερά προσβλέπουμε. Συνεχίζοντας λοιπόν αυτή την οπισθοδρόμηση, τον Ιούνη του 2024 η ΕΕ υιοθέτησε το περιβόητο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, με το οποίο νομιμοποιεί και διευκολύνει πολιτικές και μέτρα ξένα προς τις αρχές της προστασίας και της αλληλεγγύης. Αυτές οι πολιτικές και μέτρα περιλαμβάνουν την ασφαλειοποίηση και την εξωτερικοποίηση της μετανάστευσης και του ασύλου, τις παράνομες επαναπροωθήσεις, τον περιορισμό και την αναστολή του δικαιώματος στο άσυλο, την εδραίωση της Ευρώπης-Φρούριο και την ενίσχυση της Frontex για επιτήρηση και έλεγχο των συνόρων. Το «πακέτο» ολοκληρώνεται με τις μαζικές απελάσεις στους λεγόμενους «κόμβους επιστροφής» εκτός ΕΕ και από εκεί σε «ασφαλείς» τρίτες χώρες ή «ασφαλή τμήματα» τρίτων χωρών, όπως η Συρία, έναντι των «συμφωνιών της ντροπής» με την πληρωμή εκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων ευρώ για να έχει η ΕΕ την κεφαλή της ήσυχη. Παράλληλα με αυτές τις πολιτικές και μέτρα, δεν πρέπει να ξεχνούμε την υποκρισία της ΕΕ κατά την εφαρμογή, για πρώτη φορά, της Οδηγίας για Προσωρινή Προστασία στην περίπτωση των προσφύγων από την Ουκρανία έναντι όλων των άλλων προσφύγων. Βέβαια, αυτοί οι άλλοι πρόσφυγες δεν είναι ούτε «γαλανοί και ξανθοί Άρειοι», ούτε Χριστιανοί, και δη Ορθόδοξοι Χριστιανοί που ήθελε ο Χάσικος, αλλά «άγριοι της ζούγκλας που εισβάλλουν στον κήπο της Ευρώπης», σύμφωνα με τον Josep Borrell, απερχόμενο αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εξωτερικές υποθέσεις.

Η Κύπρος υιοθετεί και συμβάλλει ενεργά αλλά και πρωτοστατεί κάποτε στην προώθηση αυτής της οπισθοδρομικής και ακροδεξιάς πολιτικής της ΕΕ. Ξεκινώντας ιδιαίτερα από τα τελευταία χρόνια της κυβέρνησης Αναστασιάδη, η «σκληρή γραμμή» του Νίκου Νουρή στη μετανάστευση και το άσυλο έχει υιοθετηθεί και επιτείνεται ακόμα περισσότερο από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Μια γραμμή που περιλαμβάνει όλα τα «υλικά των συνταγών» της ΕΕ, κι ακόμα περισσότερα. Οι επαναπροωθήσεις από την κυπριακή αστυνομία και την Εθνική Φρουρά, σε συνεργασία με τις αρχές του Λιβάνου, που παραβιάζουν κάθε νομικό και πανανθρώπινο δίκαιο, όπως υπόδειξε πρόσφατα η καταδίκη-καταπέλτης της Κύπρου από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δεν σταματούν στη θάλασσα αλλά περιλαμβάνουν και την ξηρά, δηλαδή την Πράσινη Γραμμή. Εκεί, όπου εκτός από τον εντελώς αναποτελεσματικό, άκρως προβληματικό και πολύ δαπανηρό συρμάτινο φράχτη του Νουρή, που αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να αφαιρέσει η σημερινή κυβέρνηση, παραμένουν το σύστημα ηλεκτρονικής επιτήρησης και ένοπλοι συνοριοφύλακες. Με τη δημιουργία του άκρως επικίνδυνου προηγούμενου του σκληρού συνόρου, όπως επανειλημμένα έχει επισημάνει και καταδικάσει και ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ στις ετήσιες εκθέσεις του για το Κυπριακό, η κυβέρνηση εξακολουθεί να κρατά εγκλωβισμένους πρόσφυγες, περιλαμβανόμενων ασυνόδευτων παιδιών, γυναικών και άλλων ευάλωτων ομάδων, για μήνες τώρα στην Πράσινη Γραμμή.

Υπόβαθρο αυτών των πολιτικών και μέτρων και επιδεινώνοντας ακόμα πιο πολύ το τοξικό ρατσιστικό αφήγημα και το εχθρικό περιβάλλον για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, είναι το αναχρονιστικό σύστημα προσωρινής μετανάστευσης που προβλέπει απασχόληση σε προκαθορισμένους τομείς και εργοδότες, όπως και την απόλυτη εξάρτηση των μεταναστών από τους εργοδότες και τους ατζέντηδες. Ένα σχεδόν δουλοπάροικο και σύγχρονης δουλείας καθεστώς που τους υπερ-εκμεταλλεύεται, τους υποβάλλει σε θεσμικές διακρίσεις και παραβιάσεις των εργασιακών και ανθρώπινών τους δικαιωμάτων, που οδηγεί πολλούς από αυτούς στην απώλεια του νόμιμου καθεστώτος τους χωρίς δική τους υπαιτιότητα τις περισσότερες φορές, με συνέπεια να μένουν χωρίς χαρτιά κι ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ένα καθεστώς που τους επιβάλλει συμβόλαια εργασίας προκαθορισμένα από το κράτος, κάκιστες συνθήκες και όρους εργασίας και με μισθούς που δεν φτάνουν ούτε το μισό του κατώτατου μισθού, από τον οποίο αποκλείονται. Καθεστώς που τους περιθωριοποιεί και τους αποκλείει από βασικές κρατικές υπηρεσίες, όπως οι Υπηρεσίες Απασχόλησης, και βασικά επιδόματα, όπως το ανεργιακό και η σύνταξη, για τα οποία συνεισφέρουν όπως όλοι οι εργαζόμενοι. Όπως στόχευε όταν θεσπίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και παρά τις πάμπολλες τροποποιήσεις της, η βασική προσέγγιση στη μετανάστευση, οι παράμετροι και οι στόχοι της παραμένουν αναλλοίωτα: Ότι, δηλαδή, οι φτωχοί μετανάστες από τρίτες χώρες αποτελούν ένα αποθεματικό φτηνού εργατικού δυναμικού που χρησιμοποιείται, ή διώχνεται, κατά το δοκούν και σύμφωνα με τις επιταγές της κυπριακής οικονομίας αλλά και των κρατούντων.

Σε αυτό το δυστοπικό πλαίσιο, η δημόσια έκφραση μίσους για χαρακτηριστικά όπως η φυλή, η εθνικότητα και η εθνότητα, το μεταναστευτικό και το προσφυγικό καθεστώς, η γλώσσα και η θρησκεία, έχει πλέον κανονικοποιηθεί και περιφέρεται χωρίς αιδώ καθημερινά, άκριτα και αδιάκριτα, από κυβερνητικούς αξιωματούχους και άλλους πολιτικούς, την Εκκλησία, τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η κανονικοποίηση της ρητορικής μίσους οδηγεί σε ένα συνεχώς αυξανόμενο κύμα βίαιων εγκλημάτων μίσους εναντίον των μεταναστών και των προσφύγων, με απόγειο τα περσινά πογκρόμ στη Χλώρακα και τη Λεμεσό, και που συνεχίζονται ατομικά τους τελευταίους μήνες εναντίον ντελιβεράδων στη Λεμεσό, τη Λευκωσία και αλλού. Εγκλημάτων μίσους που κατά κανόνα δεν καταγγέλλονται, δεν καταγράφονται, δεν διερευνούνται, δεν τιμωρούνται.

Πέρα από τη de facto διαίρεση της χώρας και του λαού μας, το συνεχιζόμενο αδιέξοδο στο Κυπριακό τροφοδοτεί τον ακραίο εθνικισμό όχι μόνο της άκρας δεξιάς αλλά και της συντηρητικής Δεξιάς και του Κέντρου. Ακόμα χειρότερα, ο εθνικισμός δεν αφήνει αλώβητη ούτε την Αριστερά. Για να αντιμετωπίσουμε, λοιπόν, αυτή τη βαρβαρότητα, θα πρέπει ως Αριστερά να αναγνωρίσουμε το γεγονός και να το καταπολεμήσουμε γιατί δεν θα μπορέσουμε άλλωσπως να αντισταθούμε ούτε ενάντια στον ρατσισμό, ούτε στον εθνικισμό και τον φασισμό.